Engellilerin istihdam edilmeleri toplumsal katılımlarının sağlanmasında en önemli noktalardan birisi. Türkiye’de engellilerin istihdamında işyerlerine kota uygulanıyor. 50 ve daha fazla işçisi olan özel sektör işyerlerinde çalışan sayısının yüzde 3’ü kadar, kamu işyerlerinde ise çalışan sayısının yüzde 4’ü kadar engelli istihdam etmek zorunda.
Bu zorunluluğa uymayan işverenler çalıştırmadıkları her bir engelli için çalıştırmadıkları her ay idari para cezası ödemek durumunda. Bu konudaki idari para cezasının yüksekliği işverenleri bu yükümlülüğe uymaya itiyor. Fakat çoğu işverenin engellileri istihdam etmek yerine maaşlarını ödeyerek işyerlerine gelmemesini istediğini görüyoruz. Diğer yandan pek çok işyeri engellilerin istihdamına uygun olmadığı için engelliler istihdam fırsatına kavuşamıyor.
2014 yılında Türkiye’de 50 ve daha fazla işçisi bulunan ve engelli istihdam etmek zorunda olan işyeri sayısı 17 bin 773. Bu işyerlerinde toplam 108 Bin 343 engellinin istihdam edilmesi zorunluluğu bulunuyor. Ancak toplamda 84 bin 706 engelli istihdam edilebiliyor. Dolayısıyla 23 bin 637 engelli, işyerleri tarafından istihdam edilmek zorunluluğu bulunmasına rağmen istihdam edilememiş durumda.
Engelli istihdamı zorunluluğu kapsamında istihdam etmek zorunda olduğu engelliyi çalıştırmayan işveren çalıştırmadığı her bir engelli ve her ay için 2.096 TL idari para cezası ile karşılaşıyor. Örneğin 100 işçisi olan bir işyeri 1 yıldır hiç engelli istihdam etmiyorsa 75 Bin 456 TL idari para cezası ile karşılaşıyor.
Patron yapacak fon
İşyerlerinin istihdam etmek zorunda olduğu engellileri istihdam etmemesi nedeniyle karşılaştıkları idari para cezaları İŞKUR nezdinde bir fonda toplanıyor. Bu fonda biriken paranın engellilere yönelik kullanılması zorunluluğu bulunuyor. İŞKUR bu kapsamda engellilerin toplumsal entegrasyonunun sağlanmasında tek yöntemin istihdam edilmek olmadığı, engellilerin kendilerinin girişimci ve işveren olabileceği düşüncesinden hareketle kendi iş fikrini geliştiren engellilere destek sağlıyor.
Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun açıkladığı destek, engelli çalıştırmadığı için idari para cezası ödeyen işverenler tarafından sağlanmış olacak. Bu anlamda engelli istihdam etmek zorunda olduğu halde istihdam etmeyen işverenler engellileri iş sahibi yapmış olacaklar. İŞKUR’un destek programından yararlanmak için bazı şartların varlığı gerekiyor. Ama en önemlisi engellilerin bir iş fikrinin olması ve İŞKUR’a bunu projelendirmeleri şart.
Kimler yararlanabiliyor?
İŞKUR’un engellilere verdiği destekten yararlanmanın bazı şartları var. Öncelikle başvuru yapacak engellilerin www.iskur.gov.tr adresinde yer alan Başvuru Rehberi’nde yer alan esaslara göre başvuru yapmaları gerekiyor. Diğer yandan proje hazırlayacak engellilerin kuracakları işle ilgili mesleki eğitim belgesine veya girişimcilik sertifikasına sahip olması gerekiyor. Ayrıca engellinin kurulacak işin olduğu il sınırları içinde ikamet etmesi de şart.
Destek kapsamında yalnızca engelli bireylerin fiili olarak kendilerinin işbaşında olacakları projeler desteklenecek, engelli birey adına sadece vasi olanların kendileri için iş kurmayı amaçlayan projeler ile halen engelli birey tarafından işletilen faal işletmelerin geliştirilmesine yönelik projeler desteklenmeyecek. Ayrıca emekli olan engellilerin proje başvuruları kabul edilmeyecek.
36 bin TL’ye kadar…
Destek programı kapsamında engellilere yönelik projelere 36 Bin TL’ye kadar destek sağlanacak. 2.000 TL kuruluş giderleri, 4.000 TL işletme giderleri, 30.000 TL ise kuruluş desteği olmak üzere toplamda 36.000 TL’ye kadar destek sağlanacak. Engellilerin sadece “istihdam edilmesi gereken” kişiler olarak değil, girişimci ve işveren olabilecek kişiler olarak görülmesi düşüncesi de çok önemli. Ancak bu sayede engellilere yönelik ayrımcılık yapılmamış olduğu söylenebilir.
CEM KILIÇ – MİLLİYET COM TR