Sekiz buçuk milyon engelliyi yakından ilgilendiren Özürlüler Yasası’nın uygulanması için verilen 10 yıllık sürenin dolmasına günler kalmasına rağmen Türkiye’de erişilebilirlik standartlarına uyan tek bir bina bile yok.
Her yıl 10- 16 Mayıs tarihleri arasında kutlanan Engelliler Haftası bugün başlıyor. Oysa Yaklaşık 8 buçuk milyon engellinin, 10 yıldır beklediği erişilebilirlik yasasının dolmasına günler kala, Türkiye’de erişilebilirlik standartlarına uyan tek bir binanın bile olmadığı ortaya çıktı. 2005 yılında çıkarılan Özürlüler Yasası’na göre yedi yıllık hazırlık sürecinin ardından kamu binalarından spor komplekslerine tüm alanlar 7 Temmuz 2012 itibariyle engellilerin erişimine uygun hale getirilecekti.
KURUŞ CEZA KESİLMEDİ
Ancak, yedi yılın dolmasına günler kala iki AKP’li vekilin önerisiyle geçiş süreci bir artı iki yıl olmak üzere toplam üç yıl uzatıldı. Bu süre kapsamında engelli erişimine uygun olmayan alanların tespiti yapıp ceza kesilmesi gerekiyordu ancak böyle olmadı. Öyle ki, tek bir kuruluşa bile ceza kesilmedi. Toplam 10 yıllık bir süreci kapsayan ve belediyeleri ceza yağmuruna tutacak yasa süresi ise 7 Temmuz 2015’te dolacak. Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği’nin Sabancı Vakfı Desteği ile yürüttüğü Engelli Hakları İzleme çalışmaları raporu ise Türkiye’deki korkunç tabloyu ortaya çıkardı. Taraf’ın ulaştığı rakamlara göre, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı verileri doğrultusunda, Türkiye’de tam olarak erişilebilirlik standartlarına uyan bir tek bina olmadığı ortaya çıktı.
YOLLAR UYGUN DEĞİL
Erişilebilirlik İzleme Sistemi veri tabanında bulunan toplam bina sayısı 1 milyon 525 bin 178 adet binadan, sadece 3 bin 380’ni yüzde 75’in üzerinde erişilebilir durumda. Rakamlara göre, fiziksel engelliler için otobüslerin yüzde 59’unda hâlâ rampa yok. Duyma engelliler için otobüslerin yüzde 70’inde görsel ikaz sistemi bulunmuyor. Yolların ise yüzde 81’i ortopedik engelliler için uygun değil. Yine, yasanın çıktığı 2005 yılından bu yana, geçen on yılsonunda yaya yollarının yüzde 96’sında hissedilebilir zemin yok. 2014 verilerine göre de, Türkiye’deki 29 bin 795 kamu binasının yüzde 51’inde, bina girişlerinde rampa, yüzde 75’inde de uygun tuvalet bulunmuyor.
“Pozitif ayrımcılık” sözü verilmişti 2005 yılında tek başına çıkardığı yasayı 10 yıl boyunca uygulamayan AKP, 2010 yılındaki referandumda da engellilere, “her alanda avantaj ve pozitif ayrımcılık” sözü verilmişti. “Kanun önünde eşitlik” konusunda Anayasa’nın 10. Maddesinde yer alan eşitlik hükümlerine atıf yapılan referandumla, yasaya, “Bu maksatla alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar ve engelliler, gibi özel süratle korunması gerekenler için alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz” maddesi eklenmişti. Yarın Türkiye’nin birçok yerinden engelliler Ankara Sakarya Meydanı’nda miting yapıyor. Miting Kolej Kavşağı’nda başlayacak.
KAMU ÜZERİNE DÜŞENİ YAPMADI
Taraf’a konuşan Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği (TOHAD) Genel Sekreteri Hakan Özgül, Türkiye’de engelli sorunlarının çözülmesi için bir irade olmadığını vurguladı. “Sigara yasaklarındaki irade engelliler için de sergilenseydi bugün sorunları çözülürdü” diyen Özgül, “Kamu bu konuda üzerine düşen görevi yapmadı. Hatta, kötü ve yanlış tasarruflar yapmaya devam etti ve engelliler konusunda durum daha da kötü hale geldi” dedi.
YASAYI EN BAŞTA TOKİ ÇİĞNEDİ
Türkiye Sakatlar Derneği Genel Başkan Yardımcısı avukat Turan Hançerli ise, yasa süresinin 3 yıl daha uzatılmasıyla kamu kurumlarının rahatlatıldığını, bu üç yıl içerisinde ise herhangi bir çalışma yapılmadığını vurguladı. Yasada öngörülen erişilebilirlik hükümlerine en başta TOKİ’nin uymadığının altını çizen Hançerli, “Tüm kamu kurumları 10 yıl boyunca hiçbir şey yapmadan uyudu. 1996 yılında çıkan ve erişilebilirliği bir yükümlülük sayan İmar Kanunu TOKİ’yi bağlamadığı için bu kanun en başta TOKİ tarafından çiğnendi” dedi.
AYSUN YAZICI / Taraf Gazetesi